Các chuyên gia thám hiểm hang động cho biết, thông thường, để tìm ra được 1 hang động nào đó sẽ dựa vào 3 cách sau: ảnh vệ tinh của các vết đứt gãy trong các dãy núi đá vôi; thông tin từ người địa phương ở khu vực đó vì họ từng có nhiều chuyến đi rừng trước đây, để tránh mưa hay thú dữ, họ thường tìm các cửa hang đá để trú qua đêm và thứ 3 là đi theo các dòng suối, nơi khởi nguồn của con suối hoặc nếu dòng suối đó biến mất hay nói cách khác chảy ngầm xuống lòng đất thì ắt hẳn xung quanh đó sẽ có hang động.

Hang Sơn Đoòng sở hữu một hệ thống sông ngầm lớn, được hình thành bởi sự giao thoa của 2 con sông (rào Thương và dòng sông từ Hang Khe Ry với dòng nước bắt nguồn từ biên giới Lào) được phát hiện vào năm 2009. Dòng sông ngầm ở Sơn Đoòng đã biến môi trường và hệ sinh thái bên trong hang trở nên độc đáo và kỳ lạ hơn. Dòng suối chảy qua nhiều thác ghềnh bên trong tạo ra nhiều lớp sương mù bên trong hang hay từng tầng mây hơi nước lơ lửng trong vòm hang rộng lớn.

Đầu nguồn Rào Thương – nơi lý giải vì sao có sông ngầm ở Hang Sơn Đoòng

Sông ngầm trong Hang Sơn Đoòng được bắt nguồn từ các dòng suối nhỏ trên những cánh rừng dọc Km 33 đến Km 40 thuộc đường Hồ Chí Minh nhánh tây. Dòng suối được tiếp thêm nước từ các nguồn khác khi chảy qua bản Đoòng. Từ đây, dòng suối có tên là Rào Thương và được tiếp thêm nguồn nước từ Hang Lạnh trước khi chảy vào Hang Én. Dòng suối chảy xuyên qua hang Én và được tiếp nước từ Hang Khe Ry – hang động nước dài nhất Việt Nam, với chiều dài hơn 17km và bắt nguồn từ biên giới Việt – Lào trước khi chảy vào bên trong hang Sơn Đoòng. Việc tiếp nhận nhiều nguồn nước từ nhiều khu vực khác nhau khiến dòng Rào Thương có lưu lượng nước lớn và dòng chảy mạnh vào những ngày mưa lũ. Khoảng tháng 10 hàng năm, vào mùa mưa mực nước có thể dâng lên 90 đến 100m bên trong Hang Én và Hang Sơn Đoòng, nước bên ngoài các thung lũng có thể dâng lên hơn 50m. Các bằng chứng từ những cành cây khô mắc kẹt bên trên trần hang sau những trận lũ lớn minh chứng cho điều đó. Thông thường, ở những khu vực núi đá vôi có dòng sông lớn chảy qua thì ở đó sẽ có những hang động được hình thành từ sự xói mòn của dòng chảy thông qua những vết nứt bên trong lòng núi. Vì vậy, đây cũng là lý giải cho việc hình thành sông ngầm ở Hang Sơn Đoòng.

Dòng sông biến mất

Dòng sông ngầm khi chảy vào bên trong Hang Sơn Đoòng tạo ra nhiều ghềnh thác, có những đoạn thác cao 5m, có những đoạn cao hơn 10m bên trong hang. Các thác nước từ sông ngầm trong Sơn Đoòng tạo ra âm thanh vang dội ở khu vực rộng lớn gần cửa vào. Chính những âm thanh này đã khiến ông Hồ Khanh cảm thấy hoảng sợ khi đang trú mưa ngoài cửa hang thì nghe những âm thanh gầm rú bên trong.

Dòng sông ngầm tiếp tục chảy bên trong hang, vòm hang có độ cao từ 150-200m ở những khu vực dòng sông ngầm trong Hang Sơn Đoòng chảy qua. Khách du lịch sẽ đi men theo các lối đi ở lưng chừng hang, bên dưới là dòng sông ngầm chảy ở độ sâu 40-50m. Sông ngầm trong Hang Sơn Đoòng tiếp tục chảy đến khu vực Hố Sụt 1 thì đổ xuống một dòng thác sâu 40m trước khi biến mất khỏi Hang Sơn Đoòng. Các nhà thám hiểm thám hiểm nghi ngờ rằng, dòng sông ngầm của Hang Sơn Đoòng nối với Hang Thung (một hang động có vị trí địa lý cách đó 600m).

Năm 2019, nhóm thám hiểm do ông Howard Limbert dẫn đầu cùng với những chuyên gia lặn hang động giỏi nhất thế giới, những người đã tham gia vào hoạt động giải cứu đội bóng nhí ở Tham Luang – Chiang Rai, Thái Lan, thực hiện các cuộc lặn khảo sát tại mộ hồ nước ngầm ở Hố Sụt 1 để tìm đá sự kết nối này. Sau gần 1 tuần khảo sát thì đoàn thám hiểm phát hiện ra một lối ngầm nằm ở độ sâu 90m, tuy nhiên do không có thiết bị lặn ở độ sâu quá lớn nên đoàn thám hiểm đã dừng lại. Trong trường hợp đoạn hang ngầm này nối với Hang Thung thì thể tích của Hang Sơn Đoòng sẽ tăng thêm 1,6 triệu m3. Các cuộc thám hiểm tiếp theo sẽ được thực hiện trong thời gian tới.

Sông ngầm trong hang Sơn Đoòng tạo nên hệ thời tiết riêng

Do có sự chênh lệch nhiệt độ bên trong và bên ngoài hang, do đó không khí trong hang luôn luôn lưu chuyển tạo thành những luồng gió lạnh thổi ra từ bên trong miệng hang, chúng mang theo một lượng sương mù được hình thành từ hơi nước của các thác nước chảy bên trong hang.

Dòng sông ngầm này đóng vai trò như chiếc máy điều hòa nhiệt độ cho cả hệ sinh thái trong hang. Sự chênh lệch nhiệt độ và hơi nước từ các dòng sông ngầm này đã tạo ra những làn mây làm cho Sơn Đoòng trở nên kỳ ảo hơn trong mắt các nhà thám hiểm.

The Oxalis Experience.